दसरा / विजयादशमी: शक्ती, विजय आणि शौर्याचा सण
दसरा, ज्याला विजयादशमी म्हणून ओळखले जाते, हा भारतातील एक प्रमुख सण आहे. दसरा हा सण वाईटावर चांगल्याचा विजय, अधर्मावर धर्माचा विजय, आणि शौर्याचे प्रतीक मानला जातो. नवरात्रोत्सवाच्या अखेरच्या दिवशी दसरा साजरा केला जातो. हा सण संपूर्ण भारतात वेगवेगळ्या पद्धतींनी साजरा केला जातो.
दसऱ्याचे महत्त्व
दसऱ्याचे ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व खूप मोठे आहे. या दिवशी प्रभू रामाने रावणाचा पराभव केला होता आणि सीतेला सोडवले होते, असे मानले जाते. म्हणूनच, या दिवशी रावण दहनाचे आयोजन केले जाते. याशिवाय, दसऱ्याच्या दिवशी देवी दुर्गेने महिषासुर राक्षसाचा वध करून पृथ्वीवरील शांती आणि धर्माचे पुनरुज्जीवन केले होते.
विजयादशमीची पूजा पद्धत
दसऱ्याच्या दिवशी शस्त्रांची पूजा केली जाते. काही ठिकाणी लोकांनी शस्त्रपूजेच्या माध्यमातून आपले शौर्य सिद्ध केले जाते. व्यवसायात नवीन सुरूवात करण्याचा हा शुभ दिवस मानला जातो. यासोबतच शेतकरी आपली औजारे पूजतात आणि द्याळावर सोनं उधळून एकमेकांना ‘सोनं घ्या सोनं’ म्हणतात.
दसऱ्याचा उत्सव
दसरा भारतातील प्रत्येक कोपऱ्यात विविध पद्धतींनी साजरा केला जातो. उत्तर भारतात रामलीलेचे आयोजन केले जाते, ज्यामध्ये प्रभू रामाच्या जीवनाची झलक पाहायला मिळते. पश्चिम बंगालमध्ये हा सण दुर्गापूजा म्हणून साजरा केला जातो, जिथे दुर्गा देवीच्या मूर्ती विसर्जन केले जाते. महाराष्ट्रात शमी वृक्षाची पूजा केली जाते आणि या दिवशी लोक एकमेकांना सोनं (शमी वृक्षाची पाने) देतात.
दसऱ्याचे सांस्कृतिक महत्त्व
दसरा सण भारतीय संस्कृतीत खूप महत्त्वाचा आहे. या सणातून आपण वाईटावर विजय मिळवण्याचे प्रतीकात्मक संदेश घेतो. हा सण माणसात शौर्य, नैतिकता आणि समर्पणाची भावना निर्माण करतो.
दसरा किंवा विजयादशमी हा सण केवळ धार्मिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचा नाही तर तो जीवनातील प्रत्येक संकटावर विजय मिळवण्यासाठी प्रेरणादायी आहे. भारतीय संस्कृतीतील शक्ती, विजय आणि शौर्याचे प्रतीक म्हणून हा सण साजरा केला जातो.
सोनं म्हणजे काय?
दसऱ्याच्या दिवशी एकमेकांना "सोनं" देण्याची प्रथा महाराष्ट्रात विशेषतः प्रसिद्ध आहे. इथे सोनं म्हणजे वास्तविक सोने नसून शमी वृक्षाची पाने असतात. शमी किंवा आपट्याच्या पानांना प्रतीकात्मक सोने मानले जाते.
या प्रथेचा ऐतिहासिक संदर्भ राजा रामाच्या काळाशी जोडला जातो. असे मानले जाते की, अज्ञातवासात असताना पांडवांनी आपली शस्त्रे शमी वृक्षाखाली लपवली होती आणि अज्ञातवास संपल्यावर ती शस्त्रे पुन्हा काढली होती. विजयादशमीच्या दिवशी त्यांनी आपली शस्त्रे उचलून कौरवांवर विजय मिळवला, म्हणून शमीच्या पानांना शुभ आणि समृद्धीचे प्रतीक मानले जाते.
दसऱ्याच्या दिवशी लोक एकमेकांना शमी वृक्षाची पाने देऊन म्हणतात, "सोनं घ्या सोनं!", म्हणजेच सोन्यासारखी समृद्धी आणि आनंद मिळो अशी शुभेच्छा.
#दसरा #विजयादशमी #दसरामहत्त्व #रावणदहन #दुर्गापूजा #सोनं #रामलीला #दसरा2024 #धर्मविजय #शक्तिसण