हरतालिका व्रत हे एक अत्यंत पवित्र व्रत आहे, जे खासकरून सुवासिनी महिला पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि सुफल संतानासाठी करतात. हे व्रत भाद्रपद महिन्यात शुक्ल पक्षाच्या तृतीया तिथीला पाळले जाते. याची कथा देवी पार्वती आणि भगवान शिवाच्या विवाहाशी संबंधित आहे.
हरतालिका व्रत कथा:
पुराणात सांगितले आहे की, देवी पार्वतीने भगवान शिवाला पती म्हणून मिळवण्यासाठी कठोर तपस्या केली. त्यांच्या तपस्येमुळे प्रभावित होऊन भगवान शिवाने तिला पत्नी म्हणून स्वीकारले. या दिवशी देवी पार्वतीने आपल्या मैत्रिणीसह भगवान शिवाची पूजा केली होती आणि त्याचवेळी शिवाला तिचा पती म्हणून प्राप्त करण्याचा आशीर्वाद मिळवला होता. म्हणूनच या दिवशी महिलांनी उपवास करून शिव-पार्वतीची पूजा करणे शुभ मानले जाते.
पूजा विधी:
सकाळी स्नान करून शुद्ध वस्त्रे धारण करावीत.
शिव-पार्वतीची प्रतिमा स्थापित करून, तिला फुलांनी, फळांनी आणि प्रसादाने सजवावे.
शिवलिंगावर जल आणि दूध अभिषेक करावा आणि बेल पत्र, अक्षता, धूप, दीप, नैवेद्य इत्यादी अर्पण करावीत.
हरतालिका व्रत कथा ऐकावी किंवा वाचावी.
रात्रभर जागरण करून शिव-पार्वतीची पूजा केली जाते.
पूजा कधी सुरू करावी?
हरतालिका व्रताची पूजा ब्राह्म मुहूर्तात किंवा प्रातःकाल म्हणजेच सूर्योदयाच्या आधी सुरू करणे शुभ मानले जाते. जर ते शक्य नसेल, तर सकाळी सूर्योदयाच्या वेळेसही पूजा करू शकता.
तुम्ही स्थानिक सूर्योदयाचा वेळ तपासून त्यानुसार पूजा सुरू करू शकता. साधारणपणे, पूजा सकाळी 5 ते 7 वाजण्याच्या दरम्यान करणे योग्य ठरते.
व्रताचे महत्त्व:
या व्रताचे पालन केल्याने महिलांना पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आशीर्वाद मिळतो, तसेच कुंवारी मुलींना चांगले वर मिळवण्यासाठी हे व्रत पाळले जाते.
हरतालिका व्रताचे अनेक धार्मिक आणि आध्यात्मिक फायदे आहेत:
वैवाहिक सौख्य: अविवाहित महिलांसाठी हे व्रत एक योग्य जीवनसाथी मिळण्यासाठी केले जाते, तर विवाहित महिलांसाठी पतीच्या दीर्घायुष्य आणि सुख-समृद्धीसाठी व्रत केले जाते.
धार्मिक पुण्य: हे व्रत केल्याने व्यक्तीला धार्मिक पुण्य मिळते. भगवान शंकर आणि देवी पार्वतीची कृपा प्राप्त होते.
आध्यात्मिक शांती: व्रत आणि उपासनेद्वारे साधकाला मनःशांती आणि अध्यात्मिक उन्नती प्राप्त होते.
कठोरता आणि धैर्य: हे व्रत कठोर असते आणि साधकाच्या मनाला व शरीराला धैर्य आणि सहनशीलतेचा अनुभव येतो.
संतती प्राप्ती: काही ठिकाणी असे मानले जाते की या व्रतामुळे दांपत्यांना संतती प्राप्ती होते.
हरतालिका व्रत धार्मिक श्रद्धा, समर्पण आणि मानसिक शांती प्राप्त करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण मानले जाते.
